Γεννημένη σε μια καλλιτεχνική οικογένεια στο Ουέλινγκτον της Νέας Ζηλανδίας το 1954, η Jane Campion είναι μια από τις πιο επιτυχημένες και άκρως αναγνωρισμένες γυναίκες σκηνοθέτριες. Νικήτρια 2 βραβείων Όσκαρ και η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτρια που βραβεύτηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών, οι ταινίες της έχουν τιμηθεί για το μοναδικό τους όραμα και τις ανατρεπτικές ερμηνείες γυναικών που απορρίπτουν τους περιορισμούς των κοινωνιών τους.
Ανησυχώντας κυρίως για γυναικείους χαρακτήρες που αγωνίζονται να ακουστούν, να αναγνωριστούν και να κατανοηθούν, το ξεχωριστό έργο της Campion δεν μπορεί εύκολα να κατηγοριοποιηθεί.
Με μόλις 8 ταινίες μεγάλου μήκους, μερικά έργα που φτιάχτηκαν για την τηλεόραση και μερικές ταινίες μικρού μήκους στο έως τώρα ενεργητικό της, η Jane Campion διακρίθηκε το 1982 με το An Exercise in Discipline: Peel (ή απλά Peel) κερδίζοντας τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες για την Καλύτερη Ταινία Μικρού Μήκους.
Από σύγχρονες ανεξάρτητες ταινίες για οικογένειες Αυστραλών μέχρι παθιασμένα δράματα εποχής με δραματικά τοπία, οι ταινίες της είναι χαρακτηριστικές και μοναδικές, έργο μιας δημιουργού που – παρά τις διακρίσεις και τον ευρέως διαδεδομένο σεβασμό – καταφέρνει με κάποιο τρόπο να κινείται κάτω από το ραντάρ. Οι παρακάτω πέντε ταινίες που ξεχωρίσαμε σίγουρα θα σε εισάγουν για τα καλά στον δικό της κόσμο.
An Angel at My Table (1990)
Με την απέραντη ομορφιά της Νέας Ζηλανδίας, με μια λεπτή εξερεύνηση του να μεγαλώνεις σε πατριαρχικά όρια και με μια ερμηνεία που αντέχει στο χρόνο από την Kerry Fox, το An Angel at My Table είναι ένα από τα πιο διάσημα έργα της Campion. Σε αυτή τη βιογραφία της Τζάνετ Φρέιμ, γινόμαστε μάρτυρες της παιδικής της ηλικίας, της εφηβείας και της ενηλικίωσής της που πλήττονται από τη φτώχεια και τις ψυχικές ασθένειες. Μέσα από αυτή την ταινία η Campion εξερευνά τη σεξουαλική αφύπνιση, τις δυσκολίες της επικοινωνίας και τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες μπορούν να βρουν τη φωνή τους σε έναν κόσμο που τις κλείνει συνεχώς απ’έξω.
The Piano (1993)
Μια από τις πιο περίπλοκες και συγκλονιστικές αναπαραστάσεις της επιθυμίας που έχουν υπάρξει ποτέ στην οθόνη, η χημεία μεταξύ του George (Harvey Keitel) και της Ada (Holly Hunter) ξεδιπλώνεται νευρικά στο βαλτώδες σκηνικό μιας ζούγκλας της Νέας Ζηλανδίας. Αυτή είναι η ταινία-σταθμός με την οποία η σκηνοθέτρια δηλώνει ότι η γυναικεία επιθυμία είναι μια άγνωστη πολυπλοκότητα που δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί προσεκτικά στα διάφορα «πρέπει». Λέγοντας την ιστορία μιας γυναίκας με επιλεκτική αλαλία, η οποία αναγκάστηκε να γυρίσει τον κόσμο για να παντρευτεί έναν άντρα που δεν έχει γνωρίσει ποτέ, η Campion μάς παρέχει μια εικόνα για τη ζωή μιας γυναίκας που έχει πάρει την απόφαση να εκφραστεί μόνο μέσω της μουσικής της και, αργότερα, μέσω της σεξουαλικής οικειότητας. Σήμερα, για πολλούς κριτικούς κινηματογράφου ανά τον κόσμο, το The Piano είναι η καλύτερη ταινία που έχει σκηνοθετηθεί ποτέ από γυναίκα.
In The Cut (2003)
Όχι μόνο η πιο πολυσυζητημένη ταινία της Campion, αλλά και το καλύτερο ερωτικό θρίλερ του 21ου αιώνα. Δικαίως έχει ξεκινήσει μια διαδικασία αναθεώρησης της ταινίας τα τελευταία χρόνια, με πολλούς να σημειώνουν την αριστοτεχνική εστίαση της Campion στη σεξουαλική αφύπνιση της πρωταγωνίστριας Frannie μπροστά σε μια πόλη που οδηγείται στο τέλος της. Εξετάζοντας την ιδέα της ασφάλειας σε μια Νέα Υόρκη μετά την 11η Σεπτεμβρίου, όπου ένας κατά συρροή δολοφόνος επιτίθεται σε γυναίκες, βλέπουμε τις επικίνδυνες παρενέργειες – τον μεταφορικό και κυριολεκτικό κίνδυνο, τη σεξουαλική απειλή, το ψυχολογικό αδιέξοδο – που συχνά φέρνει μαζί της η σεξουαλική οικειότητα με τους άνδρες.
Bright Star (2009)
Με μια γνώριμη ματιά, η σκηνοθέτρι αποφεύγει το male gaze –ο εν λόγω άνδρας είναι ο ρομαντικός ποιητής John Keats– και επικεντρώνεται στην κοσμοθεωρία της συντρόφου και μούσας του, Fanny Brawne. Σε αντίθεση με το The Piano, η Campion προτιμά μια ήσυχη ατμόσφαιρα μια απολαυστική σιωπή, η οποία άλλοτε είναι γεμάτη αγάπη κι άλλοτε θλίψη. Η ταινία είναι μια ASMR απόλαυση: το σκουριασμένο ψαλίδι που κόβει τα μαλλιά, το τράβηγμα μιας κλωστής, το θρόισμα μιας σελίδας, ένα χέρι που χαϊδεύει ένα άλλο. Η Abbie Cornish και ο Ben Whishaw κινούνται με ευαισθησία και αυτοσυγκράτηση, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα που σε κάνει να θες να χαθείς μέσα σε ένα καταπράσινο ανοιξιάτικο τοπίο. Παρά τον ελέφαντα στο δωμάτιο που έχει να κάνει με τη φθίνουσα υγεία του Keats, δεν μπορείς παρά να νιώσεις παρηγοριά από τον ζεστό και τρυφερό κόσμο που δημιουργεί η Campion.
The Power of the Dog (2021)
Καθώς οι εντάσεις συσσωρεύονται στην απέραντη έρημο της Μοντάνα, το κοινό αφήνεται σε ένα τεράστιο παζλ αφήγησης της Campion, μέχρι εκείνη να τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια μας και να μας αφήσει με κομμένη την ανάσα. Ως ο πρώτος άνδρας πρωταγωνιστής της Campion, ο Benedict Cumberbatch διαπρέπει ως ένας απότομος, σκληρός και απόμακρος άνθρωπος. Ωστόσο, ο σχετικά νεοφερμένος Kodi Smit-McPhee είναι αυτός που πραγματικά ταράζει τα νεύρα ως έφηβος κατευθείαν βγαλμένος από αμερικάνικο γοτθικό πίνακα. Όπως όλες οι ταινίες της, έτσι και το The Power of the Dog έχει να κάνει με το πώς οι άνισες σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους συχνά πυροδοτούν μεγαλύτερες “μάχες”.
2
