Για εμάς που χωρίζουμε τις εποχές του χρόνου ανάλογα με τα φεστιβάλ, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι όπως οι πρώτες φθινοπωρινές ημέρες φτάνουν στη Θεσσαλονίκη τον Νοέμβριο κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, έτσι και οι πρώτες ανοιξιάτικες ημέρες κάνουν την εμφάνισή τους με την άφιξη του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Έτσι και φέτος, οι πρώτες μέρες του Μαρτίου είχαν ήλιο, υψηλές θερμοκρασίες και αμέτρητες βόλτες από το Ολύμπιον στο λιμάνι και πίσω καθημερινά για να χωρέσουμε στο πρόγραμμα όσες περισσότερες προβολές είναι ανθρωπίνως -και χρονικώς- δυνατό.
Στην 27η του χρονιά, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μοιάζει να αναπτύσσεται, να μαθαίνει από τις αστοχίες προηγούμενων ετών και να συμβαδίζει με όλα όσα απασχολούν την παγκόσμια κοινότητα σήμερα. Κι αυτό το καταφέρνει μέσα από μία επιλογή ντοκιμαντέρ που προβάλουν τις ανησυχίες για τη ραγδαία εξελισσόμενη τεχνητή νοημοσύνη, που καταγράφουν τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη παρά τις αντιξοότητες και που ρίχνουν φως σε άγνωστε έως τώρα ανθρώπινες ιστορίες. Ο απολογισμός της φετινής διοργάνωσης μέτρησε 65.000 θεάτριες και θεατές και 261 ντοκιμαντέρ μεγάλου και μικρού μήκους. Παρακάτω θα βρείτε μερικά από αυτά που ξεχωρίσαμε μέσα στο δεκαήμερο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Σμιλεμένες Ψυχές
Η λίστα αυτή αξίζει να ανοίξει με το αριστουργηματικό και βαθιά ανθρώπινο ντοκιμαντέρ του Σταύρου Ψυλλάκη, Σμιλεμένες Ψυχές, χάρη στο οποίο είδαμε πιθανώς το πρώτο standing ovation μέσα στο Ολύμπιον. Σε αυτό συναντάμε τον Ελβετό οδοντίατρο, Ζιλιέν Γκριβέλ, ο οποίος επί 26 περίπου συνεχόμενα χρόνια επισκεπτόταν τη χώρα μας δύο φορές ετησίως για να θεραπεύει αφιλοκερδώς τους χανσενικούς (λεπρούς) στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων «Η Αγία Βαρβάρα». Η ιστορία του Ζιλιέν είναι μία ιστορία καλοσύνης και ανθρωπιάς από εκείνες τις λίγες που μας αφήνουν με την αίσθηση ότι πράγματα υπάρχει ακόμα ελπίδα για το καλό σε αυτόν τον κόσμο.
Μr. Nobody Against Putin
Σε αυτό το ντοκιμαντέρ, ένας δάσκαλος δημοτικού σε ένα απομακρυσμένο χωριό της Ρωσσίας γίνεται ο δίαυλος για να αντιληφθούμε τον παραλογισμό της ρωσικής προπαγάνδας μετά την κύρηξη του πολέμου στην Ουκρανία. Για περίπου δύο χρόνια, ο Pasha καταγράφει την πραγματικότητα του σχολείου του, δείχνοντας μας τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στο πριν και το μετά, καθώς το σχολείο στο οποίο εργάζεται μετατρέπεται από τόπος εκπαίδευσης και μόρφωσης σε τόπο στρατολόγησης και προώθησης εξτρεμιστικής εθνικής προπαγάνδας.
Shadow Scholars & How to Build a Library
Τα δύο ξεχωριστά αυτά ντοκιμαντέρ αξίζει να ιδωθούν μαζί καθώς αποκαλύπτουν μία ίσως άγνωστη πτυχή της Κένυας του σήμερα. Στο Shadow Scholars μαθαίνουμε για την τεράστια βιομηχανία παραγωγής ακαδημαϊκών εργασιών από Κενυάτες φοιτητές και ακαδημαϊκούς για λογαριασμό των φοιτητών των μεγαλύτερων πανεπιστημίων του κόσμου, όπως είναι αυτό της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ. Για πολλές και πολλούς ακαδημαϊκούς από την Κένυα, αυτή η πρακτική εξασφαλίζει ένα πολύ μικρό εισόδημα για τη διαβίωση τους. Από την άλλη πλευρά όμως, οι φοιτητές των πανεπιστημίων του δυτικού κόσμου εκμεταλλεύονται και με το παραπάνω αυτή την τακτική αποφοιτώντας από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια παγκοσμίως, χωρίς τις απαραίτητες δεξιότητες και σίγουρα όχι με την αξία τους.
Ταυτόχρονα, το How to Build a Library, ρίχνει φως σε μία πτυχή της μετα-αποικιοκρατικής πραγματικότητας της χώρας, όπου η παλαιότερη βιβλιοθήκη στο Ναϊρόμπι διατηρεί το ίδιο περιεχόμενο και δόμη όπως και πριν την ανεξαρτησία της χώρας. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει τις προσπάθειες για τη συγκέντρωση των πόρων και την αποκατάσταση της βιβλιοθήκης, τόσο του κτιρίου όσο και του περιεχομένου της, ώστε να γίνει πραγματικά ένας χώρος που θα μπορεί να φιλοξενεί τους κατοίκους της πόλης, τις ανησυχίες τους, τα αναγνώσματά τους ανεξάρτητα από την περιρρέουσα πολιτική ατμόσφαιρα.
Eyes of Gaza
Το ντοκιμαντέρ Eyes of Gaza δημιουργήθηκε από το οπτικοακουστικό υλικό των κινητών τηλεφώνων τριών Παλαιστίνιων δημοσιογράφων, οι οποίοι ρισκάρουν καθημερινά τις ζωές τους προκειμένου να καταγράψουν όσα συμβαίνουν στη βόρεια Γάζα. Μιλούν με τους ανθρώπους που συναντούν στον δρόμο τους, προσπαθούν να κρατήσουν επαφή με τις οικογένειές τους και φυσικά, να καταγράψουν τους καθημερινούς βομβαρδισμούς και τις αντιξοότητες που πρέπει να αντιμετωπίσουν εκεί ώστε να φτάσει αυτό το υλικό στα μέσα ενημέρωσης παγκοσμίως.
Kick-Off
Σε ένα απομακρυσμένο χωριό στο Κιργιστάν, όπου η θέση των γυναικών βρίσκεται θεωρητικά στο σπίτι και στην ανατροφή των παιδιών, εκείνες έχουν βρει ως αγαπημένο τους χόμπι το ποδόσφαιρο. Η διοργάνωση ενός τουρνουά ποδοσφαίρου γίνεται η αφορμή να αμφισβητηθούν οι πατριαρχικές δομές της κοινωνίας τους έστω και ελάχιστα και οι γυναίκες του χωριού να βρουν χρόνο για να χωρέσουν τις προπονήσεις τους και τους αγώνες του στην καθημερινότητά τους – ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα συναντιούνται στο γήπεδο αφού έχει νυχτώσει.
Under the Flags the Sun
Στο ντοκιμαντέρ του Juanjo Pereira παρακολουθούμε μία λιγότερο γνωστή πτυχή της ιστορίας της Λατινικής Αμερικής. Με μοναδικό του εργαλείο αρχειακό υλικό διάρκειας 120 ωρών, ο δημιουργός κατασκευάζει μία αφήγηση για μία από τις μακροβιότερες δικτατορίες παγκοσμίως. Περισσότερα για το ντοκιμαντέρ εδώ.
Coexistence, My Ass!
Για το τέλος κρατήσαμε τον Χρυσό Αλέξανδρο της φετινής διοργάνωσης, το ντοκιμαντέρ με την stand-up κωμικό και ακτιβίστρια, Noam Shuster Eliassi. Το Coexistence, My Ass! ακολουθεί την ίδια για περίπου 5 χρόνια καταγράφοντας τις προσπάθειες της να αφυπνίσει τον κόσμο για την κατάσταση στην Παλαιστίνη, τόσο με τον ακτιβισμό, όσο και με τις performance της. Ο τίτλος φυσικά, προκύπτει από αυτή τη μαγική έννοια της συνύπαρξης για την οποία κάνουν λόγο συνήθως τα μέσα του δυτικού κόσμου, προβάλοντά τη ως τη μόνη λύση. Ωστόσο, όπως αναφέρει και η Eliassi σε μία από τις παραστάσεις της: Πώς μπορούμε να μιλάμε για την ειρηνική συνύπαρξη ως στόχο ή λύση, όταν αρνούμαστε στον Παλαιστινιακό λαό το δικαίωμα της ύπαρξης;
