Έχει περάσει σχεδόν ένας μήνας από τη λήξη του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης κι εγώ σκέφτομαι την άσχετη σχέση αυτών των δύο ταινιών καθημερινά. Ούσα εθελόντρια, είδα περίπου 20 ταινίες σε 10 ημέρες. Κάθε μέρα έψαχνα για αυτήν (ή αυτές) που θα αξίζει να γράψω για να θυμάμαι – ή να θυμάμαι για να γράψω. Και τις βρήκα. Είδα την Φόνισσα το πρώτο της βράδυ στην μοναδική της –και πρώτη μου– παγκόσμια πρεμιέρα. Είδα και το Insallah a Βoy στην ελληνική του πρεμιέρα. Δύο ταινίες που με συγκλόνισαν τόσο κινηματογραφικά, όσο και ιστορικά. Δύο ταινίες που λένε ιστορίες με απόκλιση ενός αιώνα μα μοιάζουν σαν να μην πέρασε μια μέρα ανάμεσα τους. Σε αυτές, οι ζωές γυναικών και ολόκληρων οικογενειών βρίσκοντα σε άμεση συνάρτηση με ένα αγέννητο ακόμη αγόρι. Δεν είναι δουλειά μου να σας μεταφέρω τι είδα, είναι μόνο χρέος μου να σας προτρέψω να το δείτε κι εσείς.
Φόνισσα της Εύας Νάθενα
Η ταινία, όπως μαρτυρά και ο τίτλος της, είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, δημοσιευμένο το μακρινό (ή και όχι τόσο) 1903. Είχα την τύχη να παρευρεθώ και στο Q&A μετά την ταινία, όπου η σκηνοθέτρια μάς επεσήμανε ότι όλη η ταινία, από τα κοστούμια μέχρι τους διαλόγους, βρίσκεται όσο πιο κοντά γίνεται στο βιβλίο και στην τότε πραγματικότητα. Μια ιστορία στην Σκιάθο για μια γυναίκα, μια φόνισσα, που φρόντιζε να σκοτώνει νεογέννητα κορίτσια, γιατί η κοινωνία απαιτούσε περισσότερα αγόρια, περισσότερα εργατικά χέρια. Περισσότερο λειτούργημα παρά φονικό από τη στιγμή που η γέννηση ενός κοριτσιού (όπως και της ίδιας) μεταφραζόταν σε έξοδα για προίκα και συντήρηση παρά σε μια αθώα ανθρώπινη ψυχή. Μια καταπληκτική απεικόνιση της τεράστιας και αδιανόητης ψυχοσύνθεσης της πρωταγωνίστριας (Καρυοφυλλιά Καραμπέτη) και της κοινωνίας γύρω αλλά και μέσα της.
Insallah a Βoy του Amjad Al Rasheed
Εκ πρώτης όψεως, οι δύο ιστορίες μοιάζουν διαφορετικές. Η καρδιά τους, όμως, είναι η ίδια. Η ταινία κυκλοφόρησε φέτος και είναι ιορδανικής καταγωγής. Με λίγα λόγια αναφέρεται σε έναν νόμο που ισχύει ακόμη στη χώρα: σε περίπτωση που ο σύζυγος φύγει από τη ζωή και δεν υπάρχει αγόρι κληρονόμος, η σύζυγος οφείλει να παραχωρήσει όλη την περιουσία του ζευγαριού στον κοντινότερο άντρα συγγενή του συζύγου. Στην ταινία βλέπουμε ακριβώς αυτό. Ο άντρας πεθαίνει, η γυναίκα μένει πίσω με μια κόρη και τίποτα γραμμένο νόμιμα στο όνομά της. Νομικός κληρονόμος, κατά συνέπεια, ο αδερφός του νεκρού. Ή μήπως όχι; Η αγωνιώδης προσπάθεια μιας γυναίκας που δεν προστατεύεται από τον νόμο, από τη δουλειά της ή από τη δική της οικογένεια να μην χάσει το σπίτι της, αλλά και το ίδιο της το παιδί. Η μόνη λύση; Να έχει μείνει έγκυος και να ελπίζει ότι κυοφορεί αγόρι.
Αυτές οι δύο ταινίες ήρθαν στην εκπνοή του 2023. Πρόκειται για δύο ιστορίες ιστορίες που κυριολεκτικά και μεταφορικά σκοτώνουν τις γυναίκες τους. Δύο ιστορίες με ακριβώς 120 χρόνια διαφορά, με περισσότερη αλήθεια παρά μυθοπλασία – που θα ευχόμασταν να ήταν μυθοπλασία.
